Her sayımızda farklı konularda başarılı işler gerçekleştiren çeşitli sivil toplum kuruluşları, dernekler ve vakıflara yer verdiğimiz bu bölümümüzde şimdi de sizlere çeyrek asırdır ülkemizde yüz binlerce çocuğun hayatını olumlu yönde değiştiren ve başarılı projelerini sürdüren (AÇEV) Anne Çocuk Eğitim Vakfı’nı daha yakından tanıtmak ve 2017 yılında hayata geçirdikleri ‘İlk İş Babalık Projesi’ hakkında bilgilendirmek istiyoruz.
AÇEV’in hikayesi 1980’li yıllarda Boğaziçi Üniversitesi akademisyenleri Prof. Dr. Çiğdem Kağıtçıbaşı, Prof. Dr. Diane Sunar ve Prof. Dr. Sevda Bekman tarafından yürütülen bir araştırma projesi ile başlar. Araştırmada o yıllarda Türkiye’de okul öncesi eğitimin çocukların sadece %7’sine ulaştığı gerçeğinden yola çıkarak alternatif bir okul öncesi eğitim modeli olan Anne Çocuk Eğitim Programı (AÇEP) geliştirilir ve ilk uygulamalara başlanır. Elde edilen başarılı sonuçlar ışığında, Kurucu Başkan Ayşen Özyeğin’in önderliğinde Anne Çocuk Eğitim Vakfı kurulur ve eğitimlerin Türkiye çapında yaygınlaştırılmasını amaçlayan kurumsal bir yapıya kavuşur. AÇEV’in bilimsel programları Türkiye’de üniversite, devlet ve sivil toplum işbirliğinin başarılı modellerine dönüşerek, yeni eğitim politikalarına örnek olur.
AÇEV, sosyo-ekonomik koşulları nedeniyle erken çocukluk döneminde destek alamayan çocuklar, anne-babalar ve genç kadınlar olarak belirlediği hedef kitlesinin ihtiyaçlarını araştırmalarla saptayıp, bu ihtiyaca cevap verecek bilimsel temelli eğitim programları geliştiriyor. Verilen eğitimlerle bugüne kadar; 13 bin gönüllü eğitmen yetiştirildi, yüz yüze eğitim programlarıyla yaklaşık 1 milyon anne, baba, çocuk ve yetişkine ulaşıldı, internet ve mobil iletişim araçları ile yaygınlaşan eğitimlerle 10 milyon kişiye ulaşıldı.
Araştırmalar; yüksek sosyoekonomik statü ve eğitim seviyelerine sahip ailelerin 3 yaşındaki çocuklarının, düşük sosyoekonomik ve eğitim seviyesindeki ailelerin çocuklarından üç kat fazla kelime dağarcığının olduğunu gösteriyor. Ayrıca, çocukların kendini daha iyi ifade edebilen, kişiler arası olumlu iletişim becerilerine sahip, şiddete daha az başvuran, eleştirel, sorgulayıcı ve yaratıcı bireyler olabilmeleri için, erken yaşlarda okuma alışkanlığı kazanmalarının önemine işaret ediyor. Bu gerçekler doğrultusunda AÇEV ihtiyaç görülen bölgelerde çocuklara yönelik “Okuyan Bir Gelecek” Programı’nı yürütüyor. Bu program; Okuma Grupları, AÇEV Kütüphaneleri ve Aile Seminerleri’- nden oluşan üç bileşenli bütüncül bir formatla düzenleniyor.
Ancak bu sayımızda 2017 yılında başlatılan “İlk İş Babalık” kampanyasından daha ağırlıklı olarak bahsetmek isteriz. Son yıllarda yaptıkları Türkiye’de Babalığı Anlamak isimli geniş çaplı araştırmayla bizlere geniş bir çerçeve sunan vakıf, 1996 yılından beri yürüttüğü Baba Destek Programı’yla (BADEP) 70’in üzerinde ilde, on binlerce babaya dokundu ve ailelerin hayatını değiştirdi. AÇEV bu yıl Babalar Günü’nde “İlk 6 Yıl” mobil uygulamasının çıkışını yaparak babalara çocuklarıyla daha yakın ilişki kurabilmeleri için bir başka fırsat hediye ediyor
AÇEV Aile Eğitimleri Program Uygulamaları Koordinatörü Ahmet Çetin’in Türkiye’nin ilk ve tek Çocuk Etkinlik Mobil Uygulaması Kidofun’a verdiği röportajda BADEP’in nasıl ortaya çıktığıyla ilgili açıklaması şu şekilde: ‘İlk etapta anneleri desteklemek için oluşturulan program; anneler, ev ve çocuklar üzerinde o kadar işe yarıyor ki bu program vakfa dönüşüp Anne Çocuk Eğitim Vakfı oluyor.
Ancak hemen sonrasında fark ediyorlar ki babayı sürece dahil etmeyince eve ve çocuğa olan etki yeterli olmuyor. Annelerden talep geliyor, diyorlar ki biz burada çok güzel şeyler öğreniyoruz, eve çok güzel şeyler taşımak istiyoruz ama evde eşlerimizle bunu çok fazla paylaşamadığımız için eksik kalıyor. 1993 yılında kurulan vakıf 1995 yılında ilk baba destek programı pilot uygulamalarına başlıyor. 1995 yılından beri uygulanan baba destek programı Türkiye’nin en yaygın yetişkin eğitim programlarından birisidir. Türkiye’de 70’ten fazla ilde eğitimcimiz var. Bunun neredeyse 30 -35 ilinde her yıl gönüllü eğitimcilerimiz aracılığıyla baba destek programı açıyoruz ve babalara ulaştırıyoruz. Şu ana kadar 98000 baba-çocuk ikilisine ulaşmış bulunuyoruz.’ Araştırmalarda, ilgili babalığın çocukların okuma ve matematik becerilerini etkilediği de bulunurken (Coley ve ark., 2011), babaların okul katılımının, çocukların zeka testleri performansı üzerinde de etkisi olduğu görülmüştür (Radin, 1973). Radin’in (1994) bir başka çalışmasında da, babaların çocuklarıyla iletişimlerinin artışı ile çocuklarının zekasının, başarısının, olumlu sosyal davranışlarının ve babaların geleneksel toplumsal cinsiyet rolleri hakkında esnekliğinin artışı arasında yakın ilişki bulunmuştur. Özellikle gelişimin çok hızlı olduğu 0-3 yaşları arasında, babaların çocuk bakımına katılması ve çocukla yakın ilişki kurması çocuk gelişimi açısından oldukça önemlidir.
Türkiye’de İlgili Babalık ve Belirleyicileri Araştırması Özet raporuna göre; babalar 0-3 yaş çocukların fiziksel bakımında yeterli sorumluluk üstlenmemektedirler. Katılımcıların en az katıldığı bakım çocuğu tuvalete götürmek, altını değiştirmek ve tırnaklarını kesmektir. Bunun aksine, çocuğunu “sık sık” ve “her zaman” uykuya yatırdığını söyleyen babaların oranı %51, çocuğun giyinme/ soyunmasına yardım eden babaların oranı %47 ve çocuğuna mama yediren babaların oranı ise %42’dir. Evde çocuklarıyla televizyon izleyerek vakit geçiren babaların oranı %78,5’tir. 4-10 yaş çocuklar için bu oran %86’ya kadar çıkmaktadır. Çocuğuyla birlikte kurmaca oyunlar oynayan babaların oranı ise yalnızca %43’tür. Türkiye’de babalıkla ilgili ilginç araştırma sonuçlarını ayrıntılı olarak öğrenmek isterseniz http://ilkisbabalik.acev.org/ adresinden ulaşabilirsiniz.
5 SORU İLE BABA DESTEK PROGRAMI (BADEP)
- FİKİR NEREDEN ÇIKTI? Annelerden… Hem eğitime katılan annelerin taleplerini hem de bilimsel olarak babanın ilgisinin çocuk gelişimindeki önemini dikkate alarak 1996 yılında BADEP’i uygulamaya başladık.
- AMACIMIZ NEYDİ? İlgili babalığı yaygınlaştırmak… Tüm bilimsel araştırmalar ilgili babaların çocukların gelişimindeki önemine işaret ediyor. Bütün babalar aile içinde demokratik ilişkiler kurabilsin, çocuğunun gelişiminin her aşamasında eşit sorumluluk alsın, onun ihtiyaçlarını bilsin ve sevgisini göstermekten çekinmesin diye bu destek programını oluşturduk.
- BABALARIN NEDEN DESTEĞE İHTİYAÇLARI VAR? Biliyoruz ki bütün babalar çocuklarını sevip, onlarla ilgilenmek istiyor ancak bu konuda desteğe ihtiyaç duyuyorlar. Yaptığımız “Türkiye Babalık Araştırması”na göre babaların yüzde 58’i ilk baba olduklarında ne yapacağını bilemiyor. Günün büyük bölümünü çocuğundan uzak geçiren babalar, evde olduklarında da çocuklarıyla iletişim kurmakta zorlanıyorlar. Öyle ki babaların yüzde 38’i babalıkla ilgili bir eğitime katılmak istediğini söylüyor.
- PROGRAMIN İÇERİĞİ NEDİR? 10/13 hafta süren program için babalarla haftada bir akşam iki saatliğine toplanıyoruz. Oturumlarda babalara, grup tartışmaları, örnek olay çalışmaları, hikâyeler ve oyunlar aracılığıyla çocuğun sosyal, duygusal, bedensel, cinsel ve zihinsel gelişimine yönelik eğitimler veriyoruz. Bir baba grubunun oluşması için 15 ila 20 babanın katılımı gerekiyor. 3-11 yaş arasında çocuğu/ çocukları olan tüm babalar iprograma ücretsiz olarak katılabiliyorlar.
- BADEP’E NASIL KATILABİLİRİM? BADEP, AÇEV gönüllü eğitmenleri tarafından yerel ortaklıklarla Türkiye’nin birçok yerinde uygulanıyor. Size en yakındaki eğitimlerden haberdar olmak için ilkisbabalik@acev.org’a e-posta atabilir ya da Genel Merkezimizi (0212 2134220) arayabilirsiniz.