Neslihan Can Toprakçı – Özel Eğitim Uzmanı
Otizm, günümüzde rastlanan en yaygın nörolojik bozukluktur. Hastalıkları Kontrol Etme ve Önleme Merkezi’ nin 2014 yılında verilen son verilerine göre her 68 çocuktan 1’inde Otizm görülmektedir. Otizm Spektrum Bozukluğuna neyin neden olduğu bilinmemekle birlikte genetik temelli olduğuna dair bulgular vardır. Ancak hangi gen ya da genlerde mutasyon olduğu bilinmemektedir. Hem genetik temellerin hem de çevresel faktörlerin etkileri üzerine çok sayıda araştırma yapılmaktadır.
Otizmin, erkeklerde görülme sıklığı kızlarda görülme sıklığına göre daha fazladır ve Otizm tanısı olan çocukların birçoğunda değişik derecelerde öğrenme güçlüğü ve zekâ geriliği de görülebilmektedir. Otizm ülkemizde de son yıllarda daha sık duyulmakta ve Özel Eğitimin kategorisi olarak yer almaktadır. Otizm ruh hastalığı değildir, ancak bazı belirtiler ruh hastalığını çağrıştırabilir. Amerikan Psikiyatri Birliği’nin yayımladığı kılavuza göre Otizm iki alandaki yetersizlikle kendini göstermektedir. Bunlar;
1-Toplumsal İletişim ve Etkileşimde Güçlükler; İlişki kurma ve sürdürmede zorlanma, göz kontağı kuramama, duygularını ifade edememe, etkileşim başlatma ve sürdürmede zorlanma.
2-Sınırlı-Yineleyici-Davranış Örüntüleri; Basmakalıp ve tekrarlayıcı motor hareketler, ayrılıkta ısrar, rutine sıkı bağlılık, sınırlı ve yoğun ilgi alanı, duygusal az veya çok uyarılma olarak belirtilerini gözlemleyebiliriz.
Otizmi bebeklik döneminde de şu şekilde gözlemleyebiliriz;
- Kendisine bakan kimselere nadiren gülümseme
- Başkalarının çıkardığı sesleri veya gülücük gibi hareketleri nadiren taklit etme
- Ses çıkarmada gecikme veya nadiren ses çıkarma
- 6-12 aylıkken adına tepki verememe
- 10 aydan itibaren el işaretleri ile iletişim kurmama
- Göz teması kuramama
- Nadiren dikkatinizi çekme
- Ellerde, ayaklarda, bacaklarda sertleşme veya el bileklerini çevirme gibi olağan dışı vücut hareketleri olağan dışı duruş ve diğer tekrarlayıcı davranışlar
- Onu kaldırmak istediğinizde size doğru uzanmaması
- Yuvarlanma, emekleme gibi hareketler açısından motor gelişim geriliği gibi belirtiler bize otizm ile ilgili ipuçları verebilir.
Anne-babalar genellikle bir şeylerin yolunda gitmediğini, farklı olduğunu düşünürler ancak nasıl bir yol izleyeceklerini bilemeyebilirler. Bu noktada tıbbi değerlendirme ve eğitsel değerlendirme çok önem arz etmektedir. Otizm nörolojik bir durumdur. Bir hastalık değildir bundan dolayı erken tanı ve erken eğitim çok önemlidir.
