Özge Kayhan Özen – Diyetisyen
- Ekmek şişmanlatır mı?
Zayıflamak için diyetten çıkarılacak ilk besinler tatlılar, yağda kızartmalar, şeker katılmış yiyecek ve içecekler, yağlı et ve et ürünleri ve beyaz ekmektir. Tam buğday unundan yapılmış ekmek besleyicidir, diyet lifi içeriği yüksek olduğundan yavaş sindirilir, tokluk verdiğinden daha az tüketilir. Üç öğün yemekle birlikte bir dilim ekmek yemenin şişmanlıkla ilgisi yoktur. Her besinde olduğu gibi tam buğday ekmeğinin aşırı tüketilmesi de şişmanlatabilir. Diyetten ekmeğin çıkarılması yemeklerin daha çok tüketilmesine neden olur. Her zaman olduğu gibi yasak yok; porsiyon kontrolü!
- Bal her derde deva mıdır?
Balın besleyici özelliği, sindirimi gerektirmeden, hemen kana geçip kişiye enerji sağlamasıdır. Bu nedenle zayıf, iştahsız ve beden çalışması çok olanların artan enerji gereksinimlerinin kolayca karşılanması için iyi bir besindir. Bunun yanında bal, şişman, çok iştahlı beden hareketi az olanlar ve şeker hastaları için uygun olmayan bir besindir. Yenilebilen 100 g balın ortalama 17.2 gramı su, 82.3 gramı karbonhidrat ve 0.5 gramı da protein ve diğer maddelerden oluşmuştur.
- Balık yağı alınmalı mı?
Balığın diğer hayvan etlerine göre ayrıcalığı yağının özelliğidir. Balığın yağında bitki yağlarında bulunmayan omega-3 yağ türü bulunmaktadır. Beyin gelişimi, görme işlevinin oluşumu, kan pıhtılaşmasının önlenmesi ve iltihabi hastalıkların iyileşmesinde yardımcıdır. Ayrıca kalp hastalığı için risk faktörü olan trigliserit düşürücü etki gösterir. Bu nedenle sağlıklı beslenme önerilerinde haftada iki kez balık yenmesi bu sağlanamadığında balık yağı alımı yer almaktadır.
- Fast-food söylendiği kadar zararlı mı?
Hamburger-patates kızartması-koladan oluşan menü başta C vitamini, A vitamini, kalsiyum olmak üzere besin ögeleri ve antioksidanlar açısından son derece dengesiz ve kalori değeri yüksektir. Hamburgerin eti ve döner yüksek sıcaklıkta hızlı pişirildiğinden kanser yapıcı ögeleri barındırabilirler. Ayrıca et doymuş yağ alımını da artırır. Bunlarla birlikte servis edilen patates kızartması da çok yüksek sıcaklıkta yağ içinde kızartıldığı için yine kanser yapıcı olduğu kuşkuları bulunan maddeler kanser riskini artırabilir.
- Yemekten hemen sonra meyve yemek zararlı mıdır?
Hiçbir bilimsel dayanağı yoktur. Yemekten hemen sonra meyve yemenin bazı yararları vardır. Protein ve yağdan zengin bir yemek yendiğinde insanda özellikle yaşlı bireylerde sıkıntı oluşur. Mideyi dolduran yemeğin midenin mekanik hareketi ve salgılarıyla iyice karışıp ince bağırsağa aktarımında sıkıntı olabilir. Yemekten sonra şeker kadar organik asitleri de içeren meyve yenmesi mide salgısını uyarır ve sindirime yardımcı olur.
- Kutu (şişe) süt mü, sokakta dolaşan satıcının sütünü mü tüketelim?
Süt, insan için değerli bir besin olduğu kadar mikropların çoğalması için de ideal bir ortam oluşturur. Sokak sütü tülbentten süzülür, açık tencerede kaynatılır. Bu süzmeyle tüm yabancı maddeler ayrılmaz uzun süre aydınlık ortamda kaynatılma ve soğutma sırasında önemli vitamin kayıpları olur. En çok kayıp folik asit ve B6 vitamininde olur. Fabrikalardaki süt önceden denetimden geçirilir. Bunu birkaç kattan oluşan süzme işlemi izler. Süzme kağıdındaki yabancı maddeleri gören insan kesinlikle sokak sütü almaz.
- İlaçla zayıflamak doğru mu?
Obezitenin ilaç tedavisi diğer ilaç kullanım prosedürlerinden farklıdır. Bazı kriterlere göre karar verilir. Bunlardan ilki; Bireyin gerçekten obez olması (BKI 30 ve üstü) diğeri de en az 6 ay süreyle egzersiz ve davranış değişikliğiyle desteklenmiş düşük kalorili dengeli diyeti uyguladığı halde zayıflayamamış olması. Kullanılacak ilaçta aranan özellikler ise; 6 ay kullanıldığında etkisi klinik deneylerle görülebilmeli, 2 yıl kullanıldığında hiçbir yan etkisi görülmemiş olmalı, bedendeki yağı azaltıcı fakat yağsız dokuyu koruyucu olmalı ve bağımlılık yapmamalıdır. Çoğu kişiler ilaçlarla zayıfladıktan sonra ilacı kesip eski beslenme alışkanlığına döndüğü için uzun dönem beden ağırlığının korunmasında etkili olmamaktadır.
- Limonun zayıflatıcı etkisi var mı?
Vücuttaki fazla kilo çoğunlukla yağdan oluşmuştur. Enerji sağlayan besinler az alındığında, vücut enerji açığını kapatmak için önceden biriktirdiği bu dokuyu yakar. Limon yağı eritmez. Bu nedenle limon yiyerek, limon suyu içerek vücuttaki fazla kilo atılmaz. Bunun yanında, açlık duyduğumuzda, enerji yoğunluğu yüksek kurabiye yerine limon yersek açlık duygumuzu bir ölçüde bastırır fakat önemsenecek miktarda enerji almamış oluruz.
- Soda içmenin ne gibi yararı vardır?
Sodanın enerji değeri dolayısıyla şişmanlatıcı etkisi yoktur. Bunun yanında sindirime ve bazı minerallere olan gereksinimlerin karşılanmasına yardımcı olduğundan meşrubatta tercih edilmelidir. Örneğin, şeker içeren meşrubatın 0,5 litresi 200 kcallik enerji sağlarken aynı miktar maden suyu enerji vermediği gibi kemik sağlığı için gerekli kalsiyumun iyi kaynağıdır.
- Bitkisel çayların normal çaydan ne farkı vardır?
Çayın bileşiminde bulunan kafein, idrar söktürücü, kas ve sinirlerle mide salgısını uyarıcı ve metabolizmayı hızlandırıcı etki yapar. Bu durumda metabolik hızda ve yağın yakılmasında artış olmaktadır. Çay ve bitki çaylarını ayıran temel özellik bitki çaylarında kafein bulunmamasıdır. Bu nedenle mide asit salgısı fazla olanlar çay yerine bitki çaylarını tercih edebilirler.
